گاها دیده میشود که بر روی خاک گلدان‌ها، سنگ‌ریزه ریخته میشود و به این سنگ‌ریزه‌ها سنگ گلدان نیز گفته میشود.
استفاده از سنگ گلدان امروزه بیش از پیش رایج شده است.
به گونه‌ای که انواع سنگ گلدان ریز و درشت و در رنگ‌های و شکل‌های مختلف در بازار یافت میشوند.
به طور کلی بین علما اختلافات بسیاری بر سر استفاده از سنگ ریزه روی گلدان هست و موافقان و مخالفان خودش رو داره
ما هم با احترام به دوطرف تصمیم گیری برای گیاهتان را بر عهده‌ی خودتون میذاریم
اما خوب است بدانید که سنگ گلدان فوایدی برای گل و گیاه دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
در این مقاله صرفا به سنگریزههایی که روی خاک گلدان استفاده میشوند می‌پردازیم.
ولی باید بدانید که انواعی از سنگ ریزه هم هستند که با خاک گلدان مخلوط میشوند و کاربرد آن‌ها برای افزایش تخلخل و نفوذپذیری خاک است و به دفع آب اضافه‌ی گلدان کمک میکنند.
سنگ‌ریزه‌ها علاوه بر گلدان در تراریوم‌ها،فضای سبز و برای آکواریوم‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع سنگ گلدان
سنگ گلدان طبیعی
منظور از سنگ گلدان طبیعی سنگ‌هایی است که از طبیعتجمع آوری شده‌اند و رنگ طبیعی دارند و به علاوه سایز و اندازه آن‌ها به‌صورت کارخانه‌ای تغییر داده نشده است.
سنگ گلدان طبیعی از نظر تنوع رنگ شاید به اندازه سنگ‌های مصنوعی متنوع نباشد.
ولی از نظر زیبایی، چیزی کم ندارند و این به سلیقه افراد بستگی دارد که از سنگ‌های طبیعی مثلا سنگ‌های رودخانه‌ای استفاده کنند یا از انواع مصنوعی، که در ادامه توضیح خواهیم داد.
سنگ گلدان مصنوعی
منظور از سنگ گلدان مصنوعی سنگ‌هایی است که به‌صورت کارخانه‌ای خرد شده‌اند.
اندازه آن‌ها در کارخانه به این شکل در آمده است و این سنگ‌ها غالبا رنگ شده هستند.
سنگ‌های مصنوعی گلدانی، رنگ بندی بسیار متنوعی دارند.
و این تنوع رنگ باعث شده افراد زیادی تمایل به استفاده از این نوع سنگ‌های گلدانی نشان دهند.
علاوه بر سنگ گلدان، انواع شن تزئینی گلدان که شن رنگی نیز نامیده میشوند، وجود دارند.
که همانند سنگ گلدان استفاده تزئینی دارند.
نام گذاری و مدل‌های متنوع سنگ گلدان
در فروشگاه‌های مختلف مدل‌های متنوعی از سنگ گلدان وجود دارد که بسته به تِم رنگی و بافت خاص خود دسته بندی شده‌اند و اسامی مدل‌ها متنوع است.
شاید یک مدل سنگ گلدان که در یک فروشگاه مشاهده می‌کنید در جای دیگر با آن اسم و مدلِ معرفی شده یافت نشود.
چون کاملا سلیقه‌ای نامگذاری شده‌اند.
علاوه بر مدل بندی سنگ‌های گلدان، این سنگ‌ها زیر عنوان‌هایی هم دارند از جمله سنگ قلوه‌ای، سنگ رودخانه‌ای، سنگ مالون، سنگ فلاورباکس، سنگ ورقه‌ای، سنگ تزئین فضای سبز و …
فواید سنگ‌ریزه روی خاک گلدان و باغچه
زیبایی
اولین کاربرد سنگ‌ریزه‌ها در گلدان، برای زیباسازی است.
چرا که تنوع سنگریزههای مصنوعی و رنگ شده بسیار زیاد است و جلوه متمایزی به گلدان‌ها میدهند.
سنگریزههای طبیعی و رودخانه‌ای نیز به همین شکل می‌توانند برای تزیین گلدان‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
بازتاب نور و جلوگیری از تبخیر آب گلدان
سنگ‌ریزه‌ها از رسیدن نور خورشید به خاک گلدان جلوگیری میکنند و بخش بزرگی از نور خورشید را بازتاب میدهند.
پس رطوبت خاک گلدان، برای مدت طولانی تری دوام می‌آورد و تبخیر نمی‌شود.
به علاوه خود نور و گرمایی که از سنگ‌ریزه‌ها منعکس میشود به رشد بهتر گیاه
کمک میکند.
و به رفع هرچه بهتر نیاز نوری گیاه کمک خواهد کرد.
جلوگیری از نفوذ حشرات در خاک
سنگ‌ریزه‌ها بستر خاک را برای حشرات و آفات نامناسب میکنند.
و این موجودات دیگر مثل سابق نمی‌توانند در خاک گلدان جا خوش کنند و به گیاه آسیب برسانند.
از این رو استفاده از سنگ گلدان، نوعی مبارزه با آفات است که آسان و سالم‌تر از سم پاشی است.
حفظ خاک گلدان در هنگام آبیاری
حتما تاکنون شاهد بوده‌اید که برخی اوقات در اثر آبیاری و مخصوصا اگر با شلنگ، گلدان‌ها را آبیاری کنید بخشی از خاک گلدان از آن‌ها بیرون می‌زند یا سطح خاک نامنظم میشود.
و حتی ممکن است خاک گلدان گود شود.
ولی اگر در سطح گلدان‌ها سنگ گلدان بریزید دیگر این مشکلات پیش نخواهد آمد و خاک گلدان شکل منظم‌تر و زیباتری به خود می‌گیرد و به گیاهان جوان در حین آبیاری آسیب نمی‌رسد.
تثبیت پایه‌ی گیاه و امنیت بیشتر هنگام جابجایی
سنگ‌ریزه‌ها به خاک اجازه نمی‌دهند تا به راحتی جابه‌جا شود.
اگر ضخامت یکسانی از سنگ‌ریزه و خاک را روی گلدان در نظر بگیریم،
در می‌یابیم سنگ‌ریزه‌ها به دلیل وزن بیشتری که نسبت به خاک دارند چنانچه در لایه‌ی نهایی روی گلدان استفاده شوند باعث تثبیت بهتر خاک و در نتیجه ریشه و پایه‌ی گیاه میشوند.
از همین رو جابجایی آن‌ها با امنیت بالاتری انجام میشود.
مرطوب نماندن تنه‌ی گیاه پس از آبیاری و جلوگیری از پوسیدگی و بیماری‌های قارچی
با توجه به زهکشی بالای سنگ‌ریزه‌ها نسبت به خاک، آب را به سرعت از خود عبور میدهند.
و با توجه به این که لایه‌ی سنگ‌ریزه‌ها مجاور ساقه و تنه‌ی گیاه قرار می‌گیرد باعث میشود که تنه‌ی گیاه پس از آبیاری مرطوب نماند.
و به دنبال آن گیاه کمتر دچار پوسیدگی و بیماری‌های قارچی خواهد شد.
جلوگیری نسبی از رشد علف های هرز
جوانه های علف‌های هرز که ممکن است در سطح گلدان های آپارتمانی رشد کنند عموما ضعیف هستند.
و قدرت کنار زدن و جابجایی سنگ‌ریزه‌ها را ندارند. در نتیجه با وجود سنگ‌ریزه‌ها توانایی رشد و نمو در گلدان را از دست میدهند.
جلوگیری از تبخیر سریع آب
وجود سنگ‌ریزه‌ها و کاهش سطح تماس خاک با هوا باعث میشود که آب کمی بیشتر در گلدان بماند و ریشه کاملا آب را جذب کند.
در اینصورت گلدان به آب کمتری نیاز خواهد داشت و در فصول گرم که فصل رشد گیاه نیز می‌باشد آب کافی به ریشه گیاه برسد.
جلوگیری از تغییرات ناگهانی دما
سنگ‌ریزه‌ها به مانند یک لایه‌ی محافظ برای خاک و ریشه عمل میکنند و در صورت وجود سرما و گرمای ناگهانی این شوک ابتدا به خود گلدان و سنگریزههای روی خاک وارد میشوند و سپس با شدت کمتری به خاک و در نهایت ریشه منتقل خواهد شد.
استفاده در تراریوم
علاوه بر گلدان‌ها و فضای باز در سال‌های اخیر پرورش گیاهان زینتی در تراریوم‌ها بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.
تراریوم محفظه‌هایی شفاف هستند و در مقیاس کوچک و مینیاتوری حالتی شبه گلخانه‌ای را برای گیاهان فراهم میکنند.
به علاوه تراریوم‌ها تقریبا یک اکوسیستم کامل هستند و چرخه رطوبت خود را دارند.
استفاده از سنگ‌های رنگی و زینتی در تراریوم‌ها به زیبایی هرچه بیشتر آن‌ها کمک میکند.
به همین دلیل تقریبا در همه انواع تراریوم از سنگ‌های گلدانی و تزئینی هم می‌توان استفاده کرد و جلوه‌ای بسیار زیبا در تراریوم حاصل خواهد شد.
البته باید بدانید که در تراریوم‌ها علاوه بر خاک و سنگ‌ریزه و گیاه مناسب باید از خزه و زغال‌های مخصوص نیز استفاده کنید.
و ساخت یک تراریوم موفق شاید سخت‌تر از پرورش گل و گیاه به‌صورت گلدانی یا باغچه‌ای باشد.
و نیاز به دقت و اطلاعات بیشتری دارید.
جداسازی فضاهای سبز
کاربرد دیگری که برای سنگریزههای رنگی وجود دارد جداسازی یا علامت گذاری محوطه‌های فضای سبز است.
مثلا شما یک باغچه یا حیاط بزرگ دارید و می‌خواهید محل رفت و آمد یا راه‌های ورودی و خروجی آن را علامت گذاری کنید.
تا افراد، وارد بخش‌های سبز نشوند و به گیاهان صدمه نزنند.
پس مسیر را با سنگ ریزه علامت گذاری می‌کنید.
و علاوه بر اینکه جلوه‌ای زیبا به باغچه می‌دهید، به کمک سنگ‌ریزه‌ها فضاها را از هم جداسازی می‌کنید.
استفاده از سنگ‌ریزه بسیار بهتر از استفاده از سیمان یا بتون است چون هیچ مزاحمت و زیانی برای محیط طبیعی ندارد.
و جلوی نفوذ آب به خاک و یا تهویه خاک را نمی‌گیرد.
در حالی که سیمان یک پوشش نفوذناپذیر روی خاک می‌سازد و علاوه بر اینکه دسترسی گیاه و خاک را به هوا و آب از بین می‌برد، مانع گسترش مناسب ریشه گیاهان میشود و بین فضاهای سبز، مانع ایجاد میکند.
گاها دیده میشود از سنگریزههای شب تاب یا فلورسنت برای راه‌های ورودی و خروجی باغچه‌ها استفاده میشود.
که در طول شب جلوه‌ای بسیار زیبا به فضا میدهد و مسیر برای ساعت‌ها روشن می‌ماند.
خرید عمده سنگ گلدان
سنگ گلدان در بسته بندی‌های مختلف و با وزن‌های متفاوتی عرضه میشود.
ولی برای خرید عمده سنگ گلدان معمولا از بسته‌های پلاستیکی بزرگ استفاده میشود که ۱۰ کیلو گرم یا بیشتر از آن وزن دارند.
و خرید عمده سنگ گلدان به صرفه‌تر و ارزان‌تر خواهد بود.
نگرانی برخی افراد در مورد تاثیرات نامطلوب رنگ‌های مصنوعی سنگ گلدان و شن های رنگی
برخی از کاربران، نگران این موضوع هستند که رنگ‌های به کار رفته برای سنگ‌ریزه‌ها و شن‌های رنگی صنعتی به گیاهان آن‌ها آسیب بزنند.
و این رنگ‌های صنعتی باعث خشک شدن گیاهان شوند.
که در جواب این افراد باید گفت که اگر تمایل به استفاده از سنگ گلدان مصنوعی و رنگی دارید بهتر است از انواعی استفاده کنید که اصطلاحا «پایه آب» هستند.
یعنی حلال اولیه رنگ بکار رفته برای سنگ‌ها آب بوده است.
و اگر این طور باشد مشکلی برای گیاه ایجاد نمی‌شود.
ولی برخی از سنگ‌های رنگی «پایه تینر» هستند و بوی بنزین و تینر میدهند.
بهتر است کمتر از سنگ گلدان پایه تینر استفاده کنید چون احتمال دارد رنگ به کار رفته برای آن‌ها به گیاه آسیب بزند.
خصوصا اگر از سنگ رنگی در آکواریوم استفاده می‌کنید دقت کردن در این مورد اهمیت بیشتری دارد و رنگ‌های شیمیایی و پایه تینر سلامت آبزیان را به خطر خواهد انداخت.
نگرانی در مورد تنفس خاک و ریشه
نگرانی دیگری که گاها کاربران دارند این است که لایه‌ی سنگ‌ریزه‌ها مانع رسیدن هوا به خاک و ریشه‌ی گیاه شود.
در پاسخ باید گفت که با توجه به دانه بندی درشت سنگ ها، وجودشان ممانعتی از نفوذ هوا به عمل نمی‌آورد.
کافیست که به تراکم و دانه بندی بین سنگ ریزه‌ها و خاک دقت کنید. همانطور که هوا به خاک نفوذ میکند به سنگ‌ریزه‌ها نیز نفوذ خواهد کرد و به خاک و ریشه‌ی گیاه خواهد رسید.
ماندگاری رنگ سنگ گلدان
نگرانی دیگری که گاها کاربران دارند این است که رنگ سنگ گلدان چقدر دوام می‌آورد و آیا با آبیاری رنگ سنگ گلدان‌ها از بین نمی‌رود
در این مورد نیز باید گفت که اگر از یک فروشگاه معتبر خرید کنید هیچ جای نگرانی نیست.
علاوه بر زیبایی طبیعی که به گلدان میدهد هیچ آسیبی به گیاه وارد نخواهد شد.
و سنگ گلدان‌ها رنگ خود را کاملا حفظ میکنند.
نور آفتاب نیز تاثیر چندانی بر رنگ باختن سنگ‌ها ندارد.
البته شاید برخی از انواع سنگ گلدان برای استفاده در معرض نور مستقیم خورشید مناسب نباشند.
ولی اگر مورد این چنینی هم وجود داشته باشد کارشناسان فروش حتما نکات لازم را در مورد این مسئله به مشتریان گوشزد خواهند کرد.
برخی انواع سنگریزههای رنگ شده بعد از ۶ ماه تا یکسال رنگ خود را از دست میدهند، رنگ آن‌ها در همین حدود می‌تواند مقاومت کند.
ولی برخی دیگر سال‌ها رنگ خود را حفظ میکنند معمولا گفته میشود سنگریزههایی که رنگ شب تاب یا فلورسنت دارند زودتر رنگ خود را از دست میدهند.
چون رنگ آن‌ها مقاومت کمتری در برابر نور خورشید دارد.
سخن پایانی
در صورتی که تمایل به استفاده از سنگ‌ریزه بر روی خاک گلدان‌های خود دارید تصمیم درستی گرفته‌اید.
و استفاده از سنگ‌ریزه‌ها مضرات مشخصی ندارد.
در حالی که فواید مختلفی دارد که به آن در بالاتر اشاره شد.
ولی اگر از حجم بیش از حد و اضافه‌ای از سنگ استفاده کنید ممکن است جلوی جوانه زنی گیاهان جوان را بگیرید.
و در رشد آن‌ها مانع ایجاد کنید پس باید تنها سطح فوقانی گلدان و به صورت یک لایه سنگ ریزه قرار دهید.
بیش از حد سنگ‌ریزه‌ها را در گلدان قرار ندهید تا هوای کافی در اختیار خاک گلدان قرار گیرد.
مسئله بعدی که بسیار به آن توصیه میشود این است که بهتر است سنگریزههای استفاده شده یکدست و یک اندازه باشند.
موضوع بعدی اینکه سنگ گلدان در اثر آبیاری در طول زمان ممکن است جرم بگیرد.
و اگر این اتفاق افتاد بهتر است سنگ‌ها را بشویید یا عوض کنید.
چون علاوه بر اینکه زیبایی سنگ‌ها کاهش می‌یابد نفوذ پذیری لایه سنگی نیز کمتر میشود.
که این موضوع برای خاک گلدان و گیاه چندان مناسب نیست.
امیدواریم مطالب فوق براتون مفید بوده باشه.